Historia Ameryki Łacińskiej W Pigułce

 

Poniższy spis najważniejszych wydarzeń Ameryki Łacińskiej odnosi się do zagadnień mających miejsce po 1492 roku, kiedy to nastąpił pierwszy udokumentowany kontakt kultury europejskiej z amerykańską, tym samym od momentu powstania Ameryki Łacińskiej jako takiej.

 

Spis treści

 

Epoka odkryć i podbojów


Krótko po odkryciu pierwszych wysp Ameryki Środkowej Hiszpanie zobaczyli w „nowym świecie” ogromny potencjał. Kolejne wyprawy zachęcały odważnych śmiałków i poszukiwaczy fortun doprowadzając napotkane cywilizacje do ruiny. Zniszczone i zrabowane zostało dziedzictwo kulturowe, jednak najważniejszym celem konkwistadorów były cenne metale: złoto i srebro. Zdobyta w ten sposób przez hiszpańską koronę fortuna była głównie przeznaczana na prowadzone w Europie wojny i tym samym, w skutek ich przegrywania, marnotrawiona.

1492 – Spotkanie starego i nowego świata

Krzysztof Kolumb podczas swojej pierwszej wyprawy mającej na celu skrócenie drogi do Indii przypadkowo „odkrywa” Kubę oraz Haiti, rozpoczynając tym samym ożywione zainteresowane potęg morskich nowym światem i tym samym podbój Ameryk.

1494 – Traktat z Tordesillas

Hiszpania i Portugalia, największe ówczesne mocarstwa morskie podpisują traktat z Tordesillas, w którym dokonuje się podziału terytorium Ameryki Południowej na część hiszpańską i część portugalską. Traktat miał zapobiec otwartemu konfliktowi Portugalii i Hiszpanii, z góry przydzielając mocarstwom nowe ziemie.

1498 – Odkrycie Ameryki Południowej

Trzecia wyprawa Krzysztofa Kolumba dopływa w okolice delty Orinoko, a następnie dokonuje zejścia na ląd w zatoce Paria (tereny dzisiejszej Wenezueli), tym samym jest to pierwszy kontakt konkwistadorów z Ameryką Południową.

1499 – Początek kolonizacji

Hiszpania i Portugalia zaczynają kolonizować i wyzyskiwać podbijane ziemie i ludy. Europejskie choroby oraz przymus ciężkiej pracy zaczynają dziesiątkować rdzennych mieszkańców nowego świata.

1500 – „Odkrycie” Brazylii

Pedro Álvares Cabral dopływa do dzisiejszych terenów Brazylii. Jeszcze w XVI dostrzeżony zostaje potencjał dzisiejszej Brazylii jako producenta cukru, tym samym przez kolejne 300 lat skupiając uwagę Portugalczyków głównie na części północno-wschodniej (która ze względu na późniejsze wydobycie surowców i rozwój przemysłu w części południowej dzisiaj uznawana jest już za najbiedniejszą i najmniej rozwiniętą). Wspomniane tereny zostały licznie skolonizowane przez afrykańskich niewolników, stanowiących siłę roboczą przy uprawie trzciny cukrowej.

1501 – Początek ery niewolnictwa

W związku ze zdziesiątkowaniem rdzennej ludności na Haiti przywożeni zostają pierwsi afrykańscy niewolnicy. Z szacunków wynika, że z całej liczby niewolników zwiezionych z Afryki nawet ponad połowa dotarła na Karaiby, natomiast 1/3 do Brazylii. Na tereny dzisiejszych Stanów Zjednoczonych dotarło jedynie 5% liczby wszystkich niewolników (oczywiście tych, którzy przetrwali ciężką podróż przez Atlantyk).

1519 – 1521 – Kampania mająca na celu podbicie Meksyku

Hernan Cortes w spektakularny sposób podbija imperium Azteków, będące dzisiaj terytorium Meksyku.

1532 – Podbicie Peru

Francisco Pizarro zainspirowany wyczynem Corteza, podbij ówczesne terytorium imperium Inków (czyli głównie dzisiejsze Peru). Pomimo znacznej przewagi wojsk Inki, wyczyn udaje się, a to głównie dzięki podstępowi, niehonorowości, elementom zaskoczenia oraz wewnętrznemu skłóceniu w Inków.

1549 – Utworzenie Nowego Królestwa Grenady

Podbój dzisiejszych terenów Kolumbii zakończył się ustanowieniem Nowego Królestwa Grenady.

1580 – Utworzenie kolonii w Buenos Aires

Po wcześniejszych, nieudanych próbach założenia trwałej osady w okolicach Paragwaju i Argentyny, zostaje założona kolonia w miejscu dzisiejszego Buenos Aires w Argentynie.

1616 – Przybycie Duńczyków do Ameryki Południowej

Na terenie dzisiejszej Gujany utworzony został pierwszy duński fort.

Od 1624 – Gujana Francuska

Pierwsze próby Francuzów w ustanowieniu kolonii na terenach dzisiejszej Gujany Francuskiej. Wroga reakcja Portugalii (która rościła sobie prawo do tego terytorium na mocy Traktatu z Tordesillas) zmusiła Francuzów do prób kolonizacji tego terytorium w kolejnych latach (1630 oraz 1645).

Wiek XIX

Era formowania dzisiejszych państw Ameryki Łacińskiej


W XIX wieku nastąpiło ukształtowanie się dzisiejszego kształtu geopolitycznego Ameryki Południowej. Problemy Hiszpanii i Portugalii oraz silne trendy niepodległościowe wewnątrz obydwu Ameryk doprowadziły do stopniowego formowania kolejnych państw.

Lata uzyskania niepodległości poszczególnych państw

Wenezuela (1811), Paragwaj (1811), Argentyna (1816), Chile (1818), Kolumbia (1819), Peru (1821), Meksyk (1821), Gwatemala (1821), Honduras (1821), Salwador (1821), Kostaryka (1821), Brazylia (1822), Ekwador (1822), Boliwia (1825), Urugwaj (1828).

1846 – 1848 – Wojna meksykańsko – amerykańska

Efektem wojny była utrata przez Meksyk połowy swojego terytorium i ustalenie dzisiejszych granic w Ameryce Północnej. W wyniku wygranej dzisiejsze USA rozszerzyło swoje terytorium o stany Kalifornia, Arizonę, Nowy Meksyk, Newadę, Utah, Teksas, Wyoming i Kolorado.

1864 – 1870 – Wojna paragwajska

Wojna toczona pomiędzy Paragwajem, a trójprzymierzem Brazylii, Argentyny i Urugwaju. Najbardziej krwawy konflikt w Ameryce Południowej, w którym zginęło 50% całej populacji Paragwaju i 90% męskiej części kraju.

1879 – 1884 – Wojna o Pacyfik

Wojna pomiędzy Chile, a koalicją Boliwii i Peru. Zakończyła się zwycięstwem Chile, utratą terytorium Boliwii i Peru i odcięciem Boliwii od Pacyfiku.

1879 – 1912 – Kauczukowa gorączka

Wynalezienie technologii pozawalającej na produkcję gumy z żywicy drzewa kauczukowego doprowadziło do kolonizacji i rozwoju ekonomicznego Amazonii w Brazylii i Peru. Przeszmuglowanie nasion i przeniesienie upraw do Azji i Afryki, gdzie koszt produkcji gumy był niższy, przesądziło o zapaści przemysłu kauczukowego w Ameryce Południowej. W latach 1942 – 1945, ze względu na dominację Japonii na Pacyfiku i przejęcie kontroli nad prawie całością upraw kauczukowca, przemysł kauczukowy w krajach latynoamerykańskich przeżył swój chwilowy renesans (będąc odpowiedzią na zapotrzebowanie militarne), po czym został wyparty wraz z rozpowszechnieniem produkcji gumy syntetycznej.

Wiek XX

Czasy wojskowych dyktatur, przewrotów, rewolucji i wojen domowych


Historia współczesna Ameryki Łacińskiej przeplata się z rywalizacją Stanów Zjednoczonych i Związkiem Radzieckim, zarówno w zakresie ideologicznym jak i terytorialnym. Wiele rządów państw Ameryki Łacińskiej wspierane były przez USA (często finansowo), jednocześnie sympatia do amerykańskiej propagandy równoważona była przez starania Związku Radzieckiego i zwolenników ideologi socjalizmu. Objawiało się to licznymi próbami rewolucji i wojnami domowymi. „Czerwona rewolucja” powiodła się jedynie na Kubie i w Nikaragui.

1904 – 1920 – Niepodległość Panamy i budowa kanału panamskiego

Budowę kanału panamskiego poprzedziło odłączenie Panamy od Republiki Kolumbii, co nastąpiło przy militarnym wsparciu Stanów Zjednoczonych. W wyniku zmian politycznych Panama udzieliła USA praw do budowy i suwerennego wykorzystania kanału panamskiego przez następne 100 lat.

1953 – 1959 – Rewolucja kubańska

Doprowadziła do obalenia dyktatury Fulgencio Batisty i ustanowienia trwających prawie 50 lat rządów socjalistycznych Fidela Castro.

1960 – 1996 – Wojna domowa w Gwatemalii

Konflikt rozgrywał się pomiędzy rządem, a lewicowymi rebeliantami.

1964 – Wojskowa dyktatura w Brazylii

Przeprowadzony w 1964 roku zamach stanu rozpoczyna trwającą do 1985 dyktaturę wojskową.

1964 – 2016 – Wojna domowa w Kolumbii

Wielowymiarowy konflikt zbrojny, którego stronami były rząd, lewicowe partyzantki, ugrupowania paramilitarne, a od lat 80-tych także kartele narkotykowe.

1969 – Wojna futbolowa

Krótkotrwały (trwający około 100 godzin) konflikt zbrojny regulujący napięcia pomiędzy Salwadorem i Hondurasem.

1973 – Wojskowa dyktatura w Chile

Pinochet przeprowadza udany zamach stanu, krwawo rozpoczynając dyktaturę trwającą do roku 1990.

1976 – Wojskowa dyktatura w Argentynie

Rządowa junta pod przewodnictwem Jorge Videli przeprowadza udany zamach stanu prowadząc krwawą dyktaturę trwającą do roku 1982.

1979 – Rewolucja nikaraguańska

Lewicowa rewolucja odsunęła od władzy skrajnie prawicowy rząd

1979 – 1992 – Wojna domowa w Salwadorze

Konflikt pomiędzy rządem, a lewicowymi partyzantami był odpowiedzią na przeprowadzony przez wojsko zamach stanu i represje z nim związane.

1982 – Wojna o Falklandy – Malwiny

Argentyna rozpoczyna wojnę o brytyjskie wyspy Falklandy (przez Argentyńczyków zwane Malwiny), którą po kilku miesiącach przegrywa.

Przełom XX i XXI Wieku

Historia najnowsza i obecne wydarzenia w Ameryce Łacińskiej


Historia najnowsza Ameryki Łacińskiej to odejście od neoliberalizmu, seria kryzysów i kończący się właśnie, trwający już półtorej dekady lewicowy trend.

1998 – Początki socjalistycznej Wenezueli

Hugo Chavez, który 6 lat wcześniej dokonuje nieudanego zamachu stanu, zostaje demokratycznie wybrany na prezydenta Wenezueli.

2001 – 2003 – Kryzys w Argentynie

W ciągu dwóch lat fotel prezydenta Argentyny obejmuje sześć różnych osób, natomiast w roku 2002 kraj ogłasza niewypłacalność i tym samym bankrutuje.

2005 – Evo Morales

Wybory prezydenckie w Boliwii wygrywa Evo Morales, lewicowy polityk indiańskiego pochodzenia.

Od 2014 – Kryzys w Wenezueli

Nieporadne rządy socjalistów i ogromny spadek ceny baryłki ropy naftowej pogłębiaj kryzys w kraju. Zwolennicy opozycji protestują na ulicach największych miast w kraju, suma ofiar tłamszonych przez dyktaturę to 43 w roku 2014 i ponad 100 w roku 2017.

2016 – Pokój w Kolumbii

Podpisanie porozumienia pokojowego pomiędzy rządem Kolumbii, a lewicowym ugrupowaniem partyzanckim FARC.

2016 – Impeachment w Brazylii

Prospołeczna prezydent Dilma Rousseff głosowaniem senatu zostaje odsunięta od sprawowania funkcji prezydenta, co w wielu środowiskach zostało odebrane jako przewrót.